Jak przeciętny czytelnik fantastyki widzi krasnoludy? Jest to chyba najbardziej obłożona stereotypami rasa, jaka zaistniała w fantastycznych realiach. Typowy krasnolud, poza tym, że nie grzeszy ani wzrostem, ani gładkością oblicza, jest zażarty w boju, nieumiarkowany w piciu, chciwy na złoto, dla wrogów pamiętliwy, a dla przyjaciół wierny. Do nieco milszego wizerunku krasnoluda przyzwyczaił nas Tolkien, humorystycznego – Pratchett, a więcej na temat tej rasy w kontekście wojen i honoru można dowiedzieć się zagłębiając się w uniwersum Warhammera Fantasy. Trudno jednak na polskim rynku – poza tytułami towarzyszącymi systemom bitewnym i nawiązującymi do nich – o pozycje książkowe, w których krasnoludy występowałyby w roli głównej. Naprzeciw potrzebom fanów tej rasy wyszedł Maciej Para ze zbiorem opowiadań „Cena Honoru”.
W Vorgaardzie nie dzieje się dobrze. Kraj ten, zamieszkiwany przez wiele ras i stworzeń, targany jest nieustającymi konfliktami. W książce Macieja Pary koncentrować się będziemy na tych, które rozgrywają się pomiędzy krasnoludami, podzielonymi, jak się okazuje, o wiele bardziej, niż można by było się tego spodziewać. Mocno zarysowane są tu różnice pomiędzy poszczególnymi klanami, ich wyglądem, sposobami walki, wykonywanym rzemiosłem i poglądem na słuszność tego, co robią ci drudzy. Początek długiej historii nieszczęść i walk nakreślony jest w opowiadaniu otwierającym zbiór, tytułowej „Cenie honoru”. Władca Angazgron, Król Pod Górą, umarł, a jego jedyny dziedzic zaginął bez śladu. W społeczeństwie tak ceniącym sobie utarte rozwiązania i wartości, konieczność wyboru kolejnego władcy staje się niemal niemożliwa – tym bardziej, że przy tej okazji podnoszą głowę wszelkie ukryte dotąd zatargi, uprzedzenia i zapamiętane urazy. A to tylko jeden z problemów, bo na całą rasę czekać będzie niejeden wróg zewnętrzny.
Zaskoczyła mnie wielopoziomowość konfliktów, które toczą społeczność krasnoludów w „Cenie honoru”. Dorzucenie do tak niełatwych z charakteru postaci kolejnej warstwy zatargów, które można określić mianem „rasowych” (nawet jeśli rozgrywają się w obrębie jednej przecież, ale jakże zróżnicowanej, rasy), już samo w sobie zapowiada kłopoty. Te w zasadzie skupiają się, na początku przynajmniej, wokół klanu Mrocznych Kowadeł, których członkowie władają magią. Ten ogrom nieufności, pogardy i nienawiści, które rodzą się przy okazji sporów o wyłonienie nowego władcy, jest przerażający – a prowadzić będzie do dalszych potworności. W trakcie lektury przyjdzie nam znaleźć się na radzie w Angazgron, która potoczy się zupełnie inaczej, niż powinna, w domach tych, którzy związali swoje życie z kimś z „ciemniackich” Mrocznych Kowadeł, by obserwować rzeź ich rodzin i przyjaciół, spotkać na polu bitwy, po przeciwnej stronie, dawnych przyjaciół…
Ale krasnoludy z Vorgaardu są przede wszystkim „swoi”, bliscy, przedstawieni od strony niemalże „ludzkiej”. To czyjeś dzieci, bracia, siostry, ojcowie, matki, jednakowo przywiązani do swoich rodzin i stawiający je – i honor – ponad wszystko. Niestety, jak się okazuje, nie dla wszystkich honor jest tym samym i w podobny sposób się przejawia. Różne punkty widzenia, jednakie przywiązanie do wartości i przekonanie o własnej słuszności – tu wystarczy iskra, by zaczął się pożar nie do ugaszenia przez długie lata. „Jeśli to właśnie nazywacie honorem… to wolę umrzeć zhańbiony” – powiedział Thormar Mistrz Kuźni, odmawiając wydania żony i syna na pastwę poszukujących „ciemniackiego ścierwa” członków klanu Młotodzierżców. I tu leży sedno wielu problemów, o których przyjdzie nam czytać w „Cenie honoru” – co dla jednego jest honorem, dla drugiego może być hańbą.
Książka wydana jest przepięknie, dopracowana do najmniejszego szczegółu. Twarda oprawa, mapy i ilustracje autorstwa Zyty „Morgoth” Resakowskiej, wiele elementów ozdobnych, gruby, szorstki papier stron, wszystko to sprawia, że po prostu przyjemnie jest trzymać ten niemały w sumie tomik w rękach. Jest to naprawdę świetnie wydana książka – taki self-publishing mógłby być wzorem dla wielu „zwykłych” wydawnictw. Czego mi brakuje? Jakiegoś glosariusza, dramatis personae – opowiadania są krótsze i dłuższe, ale jednak rozgrywające się w jednym świecie i często nawiązujące do przeszłych wydarzeń, czasem większe przeskoki czasowe pomiędzy nimi powodują dezorientację, nawet jeśli każde opatrzone jest datą.
„Cena honoru” to solidna pozycja, która trafi zwłaszcza do osób żywiących szczególną sympatię do krasnoludów, ale nie tylko – będzie kopalnią wiedzy dla miłośników klasycznego fantasy czy graczy w papierowe RPG, którzy chcieliby spróbować swoich sił z tego typu postacią i potrzebują czegoś dla wczucia się w klimat. Dlaczego właśnie „Cena honoru”, a nie na przykład Gotrek? Ano dlatego, że nie ma w niej tak wiele tego okrutnego patosu, który towarzyszy wspomnianemu wyżej, jest więcej zwykłego życia, charakteru i rozważań nad kwestiami przyziemnymi, więcej konsekwencji działań widocznych na poziomie emocjonalnym postaci, widać więcej motywacji ich działań i, przede wszystkim może, odejście od typowego dla literatury fantasy kanonu piękna. Krasnoludy u Pary mają własne standardy urody, i widzą piękno nie tylko w wyglądzie zewnętrznym. Polecam i mam nadzieję, że autor nie poprzestanie na tej jednej pozycji.
Dane ogólne:
Tytuł: Cena honoru
Autor: Maciej Para
Wydawnictwo: Self-publishing
Rok wydania: 2019
Liczba stron: 360
Książkę można znaleźć i zakupić u autora (:
Cześć, z tej strony Maciek, autor "Ceny honoru". Bardzo dziękuję za recenzję - w sumie chyba jednoznacznie pozytywną. Muszę przyznać, że trochę się jej obawiałem, bo to moja pierwsza recenzja "dużego formatu", by tak rzec. :P
OdpowiedzUsuńCieszę się, że książka przypadła Ci do gustu także w warstwie graficzno-technicznej. Starałem się, poprzez tak szczegółowe jej dopracowanie, zadać kłam stereotypowi, że książki publikowane nakładem własnym autora wydawane są niechlujnie i "na odwal się". Miło wiedzieć, że to się udało. Ta konkretna pozycja miała dla mnie wymiar szczególny po pierwsze ze względu na tematykę, a po drugie ze względu na fakt, iż to mój debiut - i chciałem, by poziom wydania tę szczególność odzwierciedlał.
Nie wpadłem, szczerze mówiąc, na to, że glosariusz czy lista postaci mogą okazać się potrzebne - ale dziękuje za tę uwagę. To z pewnością coś, co rozważę w przyszłych pozycjach. Bo właśnie, a propos końcówki recenzji. Planuję jeszcze przynajmniej jedną książkę osadzoną w tym samym uniwersum, rozwijającą wątki zarysowane w tym zbiorze i będącą już klasyczną powieścią, a nie zbiorem opowiadań.
Zainteresowanych moją przyszłą twórczością (w tym także samą recenzentkę :P) zapraszam do śledzenia fanpage "Ceny honoru" - tam będą pojawiały się wszystkie nowe informacje, ale już teraz można się tam wiele dowiedzieć o procesie powstawania mojego pierwszego dzieła, jeśli kogoś interesują takie rzeczy. Znajduje się tam także więcej szkiców koncepcyjnych oraz kilka dodatkowych ilustracji, gdyby ktoś chciał dowiedzieć się więcej przed ewentualnym zakupem.