Zdarza się czasem, choć rzadko, że zaczyna się czytać
książkę, z pozoru ciekawą, i czyta się, czyta… a po dobrych paru stronach człowiek
orientuje się, że nadal nie bardzo wie, co czyta. Takie zjawisko, jak dotąd
zdarzyło mi się dokładnie raz: w przypadku książki „Wytresuj swoich niewolników…
czyli starożytna szuka zarządzania”. Książka ta zwraca uwagę już choćby
nietypową powierzchownością: ma zaokrąglone rogi kartek (swoją drogą – genialne
rozwiązanie! Jak to wygodnie leży w dłoniach…), pana na okładce w
przyciągającym oko stroju, i cytaty znanych osobistości, w których pochlebnie wypowiadają
się o książce, jak na przykład Juliusz Cezar. Zaraz, co?...
Książka przedstawia w całej rozciągłości sytuację niewolników
w starożytnym Rzymie – tak, jak nigdy na lekcjach historii się nie słyszało ani
nie czytało w lekturach. W założeniu kierowana jest do czytelnika – pana, który
na własność powinien mieć od kilku do kilkudziesięciu sług, i umieć ogarnąć to
stado tak, aby nie tylko wykonywało swoje obowiązki, nie uciekało i nie
skarżyło się, ale by zostawiał za sobą ludzi poddanych, ale zadowolonych i
chętnych do pracy. A kontrolować powinien każdą dziedzinę życia: sen, czynności
poranne, pracę, w zdrowiu czy chorobie, sferę uczuciową i seksualną, czas wolny
i kontakty z innymi. Nie jest to łatwe zadanie: należy wiedzieć, gdzie
niewolnika kupić, za ile, by nie przepłacić, o co pytać i na co zwracać uwagę,
i wreszcie, jak go „wytresować”… Osobne rozdziały książka poświęca na metody
karania nieposłusznych sług, od ograniczania racji żywnościowych aż do tortur,
które są, notabene, bardzo szczegółowo opisane.
Tym, co szczególnie zwraca uwagę przy czytaniu, jest bardzo
specyficzna mentalność, przebijająca z tekstu: chociaż „rzymski patrycjusz” ma
poglądy postępowe jak na „swoje czasy”, bo obstaje przy lżejszym traktowaniu
niewolników i raczej pozyskiwaniu ich szacunku niż wymuszaniu go biciem, to
jednak nie unika traktowania jak zwykłej codzienności takich spraw, jak: pedofilia,
wykorzystywanie seksualne niewolnic czy robienie kolejnych sług z dzieci, które
się z tego obcowania urodziły. Co więcej, w tym wszystkim pojawia się też motyw
„nowej” grupy religijnej, chrześcijan, i porównanie ich podejścia do
niewolnictwa z podejściem rzymskim. Czym się różniły te poglądy? Można by
założyć, że chrześcijanie byli przeciwko niewolnictwu w ogóle bądź też
traktowali swoje sługi lepiej – nic z tego.
Zadziwiającym wydaje się fakt, że książka reklamuje się
hasłami odnoszącymi się do współczesnych firm i korporacji, z ich systemem
zarządzania zasobami ludzkimi… Jednak już w trakcie czytania można się
zastanowić, że chociaż może nikt nikogo w pracy nie chłoszcze za błędy, to
pewne prawa i zasady postępowania niewiele się zmieniły. Można by rzecz
ironicznie, że taki sam pozostał system kar i nagród, który za największą
nagrodę poczytuje to, że możesz nadal żyć i pracować dla swojego pana, aż do
czasu mitycznego niemal wyzwolenia. Jaką naukę więc można z tej książki
wyciągnąć? To już nawet zapisano na okładce: nie bij za mocno, nie każ zbyt
dotkliwe, a nawet pochwal czasem, bo przygnębiony niew… pracownik to kiepski
pracownik.
Co do autora jeszcze, znalezienie informacji na temat Marka
Sydoniusza Sempa (Marcus Sidonius Flax) nie jest łatwe, więc dopóki nie
zagłębić się w internet, nie wiadomo, czy był on postacią rzeczywistą.
Wikipedia nic o nim nie wie. Za całością stoi jeszcze niejaki Jerry Toner, a
raczej pan doktor Jerry Toner, który zdaje się być twórcą tegoż dzieła, chociaż
przyznaje się jedynie do opatrywania poszczególnych rozdziałów komentarzami. Co
jest zabawne momentami, jako że porównanie jednego i drugiego pokazuje, jakby
„obaj panowie” mieli różne zdania, a niektóre kwestie „redaktor” po prostu
zupełnie inaczej zrozumiał, niż by to z dosłownej interpretacji wynikało.
Ogółem, nie przekonała mnie forma, w jaką została ubrana
całość treści. Wygląda na to, że postanowiono zastosować wszelkie chwyty,
mające przyciągnąć uwagę potencjalnego czytelnika, od specyficznego kształtu
samego tomiku, przez brak jasno wyszczególnionego autora – jest nazwisko na
okładce, ale już inne zawarte na niej hasełka pozwalają się domyślić, że coś
jest nie tak – po kosmiczne wręcz, naprzemienne wypowiedzi „pisarza” i „komentatora”,
które potrafią zdezorientować. Czy to wszystko było potrzebne? Na pewno spełnia
swoje zadanie, jednak ja jestem na tyle chętna wszelakim informacjom z tamtej
epoki, że przyjęłabym to dziełko i bez tego, a nawet o wiele przyjemniej by mi
się czytało, gdyby ktoś już z założenia, można powiedzieć, nie spróbował zrobić
mnie „w konia”. A już zdecydowanie nie należy traktować tego jak poważny
poradnik…
Dane ogólne:
Tytuł
oryginału: How to Manage Your Slaves
Autor: Marek Sydoniusz Semp/Jerry Toner
Wydawnictwo: Znak
Rok wydania polskiego: 2015
Ilość stron: 288
Jakoś tak nijako odebrałem tę książkę. Raczej nie jest ona godna mojej uwagi, myślę, że nie zainteresowałaby mnie...
OdpowiedzUsuńBo jest nijaka. Pomysł jest świetny - ale w czasie lektury po prostu nie porywa. Przynajmniej mnie nie porwała.
UsuńPomysł, jak i tytuł, bardzo ciekawe. Tylko dzięki - a może przez Ciebie nie kupię sobie tej książki, tylko ewentualnie wypożyczę ją z biblioteki.
OdpowiedzUsuńhttp://zakurzone-stronice.blogspot.com/
Zawsze dobre podejście - najpierw przeczytać, potem kupić, jeśli warto.
Usuń